Basaalcelcarcinoom
Een basaalcelcarcinoom, ook wel basaalcelkanker genoemd, is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het is een kwaadaardig plekje op de huid, maar doordat het heel langzaam groeit en bijna nooit uitzaait, is deze vorm van huidkanker niet levensbedreigend.
Ongeveer 1 op de 5 mensen in Nederland krijgt in zijn/haar leven één of meer basaalcelcarcinomen. De kans op deze vorm van kanker neemt toe met de leeftijd en het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
De kans op het krijgen van een basaalcelcarcinoom is groter wanneer:
- uw huid jarenlang veel blootgesteld is aan zonlicht
- uw huid veel is blootgesteld aan straling van hoogtezon, zonnebank of solarium
- uw huid vaak door de zon is verbrand
- u een lichte huid heeft, met lichte ogen, sproeten en lichtblond of rood haar
- u jarenlang medicijnen heeft gebruikt of nog steeds gebruikt die uw afweer remmen
- u hier een erfelijke aanleg voor heeft (dit komt echter heel weinig voor)
Hoe ziet een basaalcelcarcinoom eruit?
Meestal begint een basaalcelcarcinoom als een huid- of roze kleurig, glad en glazig knobbeltje, waarin soms verwijde bloedvaatjes te zien zijn. Dit knobbeltje groeit heel langzaam. Uiteindelijk kan er een wondje ontstaan met een korstje.
Maar, het hoeft niet altijd een knobbeltje te zijn. Op de romp ziet een basaalcelcarcinoom er juist vaak meer uit als een eczeemplekje: roze-rood kleurig, vlak of plat en een beetje schilferig. In tegenstelling tot eczeem, jeukt dit meestal niet.
Waar komt een basaalcelcarcinoom voor?
Basaalcelcarcinomen komen vooral voor op plekken als het gezicht, de hals, het (kale) hoofd, de onderarmen en de handen: op plekken die jarenlang veel aan zonlicht blootgesteld zijn. Veel zon – door bijvoorbeeld zonvakanties of werken in de tropen – is dan ook een risicofactor. Daarnaast hebben mensen met een lichte huid een hoger risico op het ontwikkelen van een basaalcelcarcinoom. Een basaalcelcarcinoom kan ook voorkomen op de romp.
Onderzoeken bij basaalcelcarcinoom
Meestal heeft de huisarts het verdachte plekje op de huid zelf al onderzocht. Hij of zij verwijdert hiervoor bij twijfel met een biopteur (dit ziet er uit als een soort mini appelboortje) een klein stukje uit het plekje: een biopsie. Dit stukje weefsel, ook wel het biopt genoemd, gaat vervolgens naar het laboratorium voor onderzoek. De patholoog onderzoekt dan het stukje huid onder de microscoop en stelt vast of het om een basaalcelcarcinoom gaat, en welke soort het dan is. De dermatoloog – een arts die is gespecialiseerd in huidziekten en ook wel huidarts wordt genoemd – kan met de uitslag van dit onderzoek bepalen wat de meest geschikte behandeling is.
De huisarts neemt niet altijd zelf een biopt. Soms verwijst de huisarts u meteen door naar de dermatoloog, zonder zelf eerst het plekje te laten onderzoeken.
Behandeling en bijwerkingen
Een basaalcelcarcinoom kan door de huisarts of de dermatoloog bijna altijd helemaal verwijderd worden. Het behandelen van een basaalcelcarcinoom is belangrijk, want het kan dieper in de huid groeien, waardoor het spierweefsel, kraakbeen of zelfs bot kan beschadigen. De kans op genezing is groot.Er zijn verschillende behandelopties voor basaalcelcarcinomen.
Operatie
De meest voorkomende behandeling van een basaalcelcarcinoom is een operatie. De huisarts of de dermatoloog snijdt dan, onder een lokale verdoving, het plekje weg. Er wordt dan ook een randje van de gezonde huid meegenomen. Vervolgens onderzoekt een patholoog dit stukje huid weer en kijkt of er nog kanker in de snijrand zit. Is dit het geval en zijn er nog kankercellen zichtbaar in dit randje van de ‘gezonde huid’, dan is er nog een tweede operatie nodig waarbij een extra randje weggesneden wordt door de arts.
Mohs' chirurgie
Zit het basaalcelcarcinoom in het gezicht of op het hoofd, dan kan worden gekozen voor mohs-chirurgie. Dit is een operatietechniek, wederom onder lokale verdoving, waarbij de arts het plekje krap weghaalt en zo min mogelijk gezonde huid wegsnijdt. Vervolgens wordt dit weefsel meteen onder de microscoop onderzocht.
Wanneer de kanker nog niet helemaal weg is, snijdt de arts weer een extra randje huid weg. Dit wordt ook weer meteen onderzocht. Zo gaat de arts verder tot er geen kankercellen meer worden gevonden onder de microscoop. Op deze manier blijft de wond zo klein mogelijk en wordt er zo min mogelijk gezonde huid weggehaald.
Bestraling
Is een operatie niet mogelijk of zal dit ontsierende, lelijke littekens opleveren, dan kan bestraling een behandeloptie zijn. Dit kan bijvoorbeeld overwogen worden bij plekjes in het gezicht en rond of op het oor. Bestraling kan ook gebruikt worden wanneer het plekje tijdens de operatie niet volledig kon worden verwijderd.
Créme
Wanneer het basaalcelcarcinoom niet diep in de huid is gegroeid, dan kan de arts het plekje behandelen met een créme. Deze créme heet 5-Fluorouracil of Imiquimod en bevat stoffen die kankercellen doden. Het is een vorm van chemotherapie of immuuntherapie die in créme-vorm op de huid gesmeerd kan worden.
Deze créme moet een aantal weken gebruikt worden. Wanneer u begint met smeren, zal de huid waar op u de créme aan heeft gebracht rood worden. Later zal er een wond ontstaan met zwelling en korsten, wat pijnlijk kan zijn. Eén tot twee weken na behandeling met de créme is de wond genezen en meestal blijft er hierna geen litteken achter.
Overige behandelingen
Wanneer het om een klein basaalcelcarcinoom gaat met een kleine kans om door/dieper te groeien of terug te komen, dan kan er door de huisarts of de dermatoloog nog voor een aantal andere behandelingen gekozen worden, namelijk:
- Cryotherapie = bevriezing met vloeibare stikstof
- Coagulatie = wegkrabben en dichtschroeien
- Fotodynamische therapie = een créme in combinatie met lichttherapie
Net als bij de crémes, geldt bij deze behandelopties dat niet te controleren is of de kanker helemaal weg is.
Behandeling bij uitzaaiingen
Het basaalcelcarcinoom zaait zoals eerder genoemd bijna nooit uit. Heel zelden komt het echter wel voor. Wanneer het basaalcelcarcinoom uitgezaaid is, dan is doelgerichte therapie mogelijk met het medicijn vismodegib. Dit medicijn zorgt voor remming van de groei en verspreiding van de kankercellen.
Deze behandeling is een optie voor mensen die geen bestraling en/of operatie (meer) kunnen ondergaan. Ook kan hiervoor gegaan worden wanneer de arts verwacht dat een operatie of bestraling onvoldoende effect zal hebben. De behandeling met vismodegib is alleen beschikbaar in een beperkt aantal academische ziekenhuizen. De dermatoloog kan u hiervoor eventueel een verwijzing geven.
Na afloop van de behandeling
Na de eerste diagnose basaalcelcarcinoom, komen bij 1 op de 3 mensen binnen 5 jaar nieuwe basaalcelcarcinomen op andere delen van de huid. De oorzaak hiervoor is dat de huid op meerdere plaatsen schade heeft opgelopen door de UV-straling. In de eerste 6 maanden na de diagnose is de kans op een nieuw basaalcelcarcinoom het grootst.
Controle
Wanneer patiënten een extra hoog risico hebben om na de behandeling nieuwe basaalcelcarcinomen te krijgen, blijven enkele jaren bij de arts onder controle. Dit geldt ook voor patiënten die ernstige beschadiging van de huid hebben door de zon.
Tijdens een controle afspraak controleert de arts de plek, maar ook de rest van de huid, om te kijken of er op andere plekken al een basaalcelcarcinoom te zien is. Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk om zelf de huid goed in de gaten te houden. Het is aan te raden om eens in de 3 maanden goed te kijken of de huid veranderd is. Lees hier hoe u dat goed kunt doen.
Wat kunt u zelf verder doen?
Naast het zelf goed in de gaten houden van de huid is het belangrijk om u altijd goed tegen de zon te beschermen. Gebruik hiervoor elke dag een dagcréme met (minstens) factor 15 en zorg dat u niet te veel in de zon komt. Komt u op een dag wel veel in de zon, smeer u dan regelmatig in met zonnebrandcréme factor 30 of 50. Probeer daarnaast zo veel mogelijk een hoed te dragen wanneer u in de zon komt. Lees hier meer over goede bescherming van de huid.
Geschreven door Nadia Kamming (arts-onderzoeker dermatologie)
Bronnen:
www.kanker.nl/basaalcelcarcinoom
www.thuisarts.nl/basaalcelkanker