NieuwsVlogs & Blogs

Vaktherapie is een vorm van mentale hulp en biedt mensen de mogelijkheid om op een actieve en creatieve manier hun emoties de ruimte te geven.   Er zijn 7 verschillende vormen van vaktherapie; muziektherapie, beeldende therapie, PMT, PMKT, danstherapie, speltherapie en dramatherapie. In vaktherapie staat niet het praten, maar het doen en ervaren centraal. Vaktherapie wordt ook in de oncologische zorg ingezet. We kregen dit artikel van Patiëntenplatform Zeldzame Kankers. Het is van 11 t/m 17 november 2024 is het Week van de Vaktherapie, daarom geven we via deze weg aandacht aan vaktherapie. 

Artikel: Hoe kunnen muziek en beeldend werk als therapie je helpen wanneer je kanker hebt (gehad)?

Kanker en de behandeling daarvan kan een mens fysiek en mentaal uit balans brengen. Tijdens de behandeling kun je last hebben van piekergedachtes en ook speelt de vraag: hoe houd ik deze behandelingen vol? Veel mensen hebben ook zorgen over hun omgeving: Hoe moet het nu met mijn partner en kinderen? De behandelingen tegen kanker, zoals chemotherapie, bestraling en operaties, zijn vaak ingrijpend en kunnen veel bijwerkingen en beperkingen met zich meebrengen.

Het kan helpen om bij de gedachten en gevoelens die je ervaart tijdens of na het hebben van kanker stil te staan. Voor sommige mensen helpt het om hierover te praten. Er zijn ook mensen waarbij praten niet (voldoende) werkt. Dan kan een vorm van vaktherapie helpend zijn.

Vaktherapie is een overkoepelende naam voor een aantal therapievormen waaronder muziektherapie en beeldende therapie. Bij deze vormen van therapie ligt de nadruk meer op het doen en ervaren en minder op het praten. Het is beschikbaar voor patiënten en hun families.
Wike de Klerk en Anneke Naaijkens-Doek werken als beeldend therapeut en muziektherapeut bij IPSO-centrum PATIO Erasmus MC Kankerinstituut, het informatiecentrum voor kankerpatiënten en hun naasten. Zij begeleiden hier patiënten door vóór of met hen muziek te maken of beeldend te werken. Patiënten kunnen beeldende of muziektherapie krijgen wanneer ze opgenomen zijn in het ziekenhuis of poliklinisch een individuele afspraak maken in PATIO voor een sessie.

Anneke vertelt over haar werk als muziektherapeut.

In de muziektherapie gebruik ik muziek op allerlei manieren om patiënten te helpen bij een hulpvraag die ze hebben. Soms zijn patiënten bijvoorbeeld op zoek naar ontspanning, dan speel ik ontspannende muziek voor hen. Hierbij let ik onder andere op het tempo van de ademhaling en pas de muziek daarop aan, zodat ze nog dieper kunnen ontspannen. Anderen hebben juist meer behoefte om het ziek zijn een plek te geven, dan kunnen we bijvoorbeeld samen een lied schrijven. Van muziek luisteren tot zingen voor een patiënt, tot samen muziek maken, eigenlijk is alles mogelijk. Ik kijk waarmee de patiënt op dat moment het meest geholpen is. Het leuke is dat ook mensen die nog nooit muziek hebben gemaakt, merken dat ze er veel aan kunnen hebben. Ze merken dat het niet gaat over zo mooi mogelijk spelen, maar over het samen aan thema’s werken in de muziek.

Wike vertelt over haar werk als beeldend therapeut.

Er heerst een hardnekkig misverstand over beeldende therapie. Mensen denken vaak dat zij “creatief” moeten zijn of “goed” moeten kunnen tekenen of schilderen. Dát hoeft niet! Het gaat er namelijk niet om dat je een mooie tekening maakt maar dat je uitdrukking geeft aan wat je bezig houdt of kwelt op dat moment.
Ik heb verschillende kunstzinnige materialen die ik heel gericht kan inzetten, afgestemd op waar de patiënt het meeste profijt van kan hebben. Een voorbeeld? Iemand die het gevoel heeft bijna in zijn emoties te verzuipen, zal ik niet laten werken met waterverf. Dit is een vloeibaar materiaal wat lastig te controleren is. Ik zou dan kiezen voor een vaster materiaal zoals klei, wat letterlijk meer houvast geeft.

Door beeldend te werken doen mensen inzichten op en leren ze over zichzelf en hoe ze anders om kunnen gaan met situaties of gevoelens.

Patiëntervaring, vrouw, 51 jaar, beeldende therapie poliklinisch

Ik heb een heftige ziekte-ervaring, waarbij ik gelijktijdig met twee verschillende vormen van kanker werd geconfronteerd. Na de behandeling was ik enorm moe en mentaal op. Ik voelde mij echt uitgerangeerd.

Na mijn behandeling liep ik met mijn man binnen bij PATIO. Deze eerste kennismaking was heel fijn. De beeldend therapeut gaf hier workshops, waarin met beeldend materiaal werd gewerkt. Na een aantal workshops bij haar gevolgd te hebben, besloot ik een individuele afspraak voor beeldende therapie te maken. Dit kwam doordat ik in mijn leven steeds meer vast liep en besefte: ik moet wat!

Langere tijd dacht ik dat de persoonlijke sessies niet(s) voor mij waren, dan moet het toch nog wel erger/dieper/zwaarder zijn dan bij mij. Ik vond dat ik niet zoveel had meegemaakt aan behandelingen als anderen (zoals chemo of immuuntherapie), zo dacht ik… Ook vond ik het idee in het begin nogal vaag en vroeg ik mij af of het geen hocus pocus zou zijn. Toch besloot ik het te gaan proberen.

Bij een afspraak praten we eerst hoe het met mij gaat. Dit kan zijn op het gebied van ziekte, mijn thuissituatie of werk. Uiteraard bepaalde ik zelf wat ik wel of niet wilde of kon delen. Het is ook fijn dat je je niet hoeft te schamen voor emoties. Het kan juist helpen dat je je emoties kunt toestaan zodat het je lucht kan geven.
Mede op basis van je verhaal en in overleg met jou vormt zich bij de therapeut een opdracht. Dit kan over een thema gaan, zoals grenzen, het uiten van je emoties, een fijne herinnering, wat zou je graag anders willen enzovoort.

Je kan iets gaan maken of tekenen met o.a. waterverf, krijt, kleurpotloden of klei. Alles wat je maakt hoeft niet super mooi en volmaakt te zijn. Verder is het niet goed of fout, ook al ben je daar niet helemaal tevreden over. Het gaat hier uiteindelijk om wat het met je doet of het inzicht dat je dan krijgt. Het is op dat moment wat het is en hoe je het ervaart of beleeft!
Zeker in de periode waarin ik het mentaal heel zwaar had en ik heel regelmatig bij naar de beeldende therapie kwam, heeft dat mij enorm geholpen doordat er niet alleen geluisterd werd, maar door juist met de onderwerpen aan de slag te gaan. Iedere keer ging ik anders de deur uit, dan dat ik binnen kwam. Dat was altijd een verademing. Ik heb alles wat ik in de therapie heb gemaakt nog altijd bewaard. Van de laatste keer heb ik het zelfs ingelijst en hangt het op een centraal punt in huis, zodat ik daar altijd positief aan herinnerd word.

Quote:
Ik twijfelde of de therapie niet vaag was, maar het heeft me juist heel erg geholpen.

Patiëntervaring; Man, 30 jaar, muziektherapie, tijdens ziekenhuisopname en poliklinisch

Toen ik muziektherapie kreeg was ik twee weken opgenomen in het ziekenhuis voor mijn kankerbehandeling. Het waren twee weken van onzekerheid, piepjes en vervelende geluiden. De muziektherapeuten bezochten mij op mijn kamer en vertelden over deze vorm van therapie. Ik voelde me hierdoor aangesproken, omdat ik al graag naar muziek luisterde en ooit gitaar heb gespeeld.

Ik vond de muziektherapie erg fijn. Het was voor mij een soort ontsnapping uit de ziekenhuiskamer, die ik niet mocht verlaten en het was een contrast met de dagelijkse geluiden, zoals de piepjes van de ziekenhuisapparaten, die vervelend en vaak plotseling waren.
Ik zie muziektherapie als een veelzijdige vorm van behandeling, waarin je kan zingen, een instrument kan spelen of kunt luisteren naar een instrument waarop de therapeut speelt. Het is erg ontspannend en helpt je door de zware ziekenhuisdagen heen.

Er zijn twee dingen die ik het meest bijzonder vond van de muziektherapie. In het begin van de sessies hebben we een opname gemaakt van een instrument wat klinkt als de geluiden van de zee. ’s Avonds na een zware chemobehandeling, luisterde ik hier naar voordat ik ging slapen. Ook vond ik het project waarin we muziek ontwikkelden bij een tekst die ik heb geschreven leuk. De muziektherapeut speelde steeds wat voor en ik mocht kiezen hoe ik de muziek wilde. Dit muziekstuk hebben we ook opgenomen.
Muziektherapie kan volgens mij zorgen voor mentale ontspanning, zeker wanneer je opgenomen bent in het ziekenhuis. Mijn persoonlijke ervaring is dat de medicatie er is om medische stuk van de ziekte aan te pakken, maar hier stopt het niet bij. Er is ook een mentaal / psychisch gedeelte wat ik bij het ziek zijn moest managen en de muziek hielp mij om door te blijven gaan.
De muziektherapie motiveerde me om zelf ook weer gitaar te gaan spelen. Nu ben ik weer lessen gaan volgen.

Quote:
De chemo geneest mijn kanker, muziektherapie heelt mij als persoon.

Overal in Nederland zijn vaktherapeuten te vinden, dus zeer waarschijnlijk ook bij u in de buurt. Op www.vaktherapie.nl is een overzicht te vinden van vaktherapeuten verspreidt door het land.